PROCEDURY POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU SYTUACJI PROBLEMOWYCH  NA TERENIE SZKOŁY

SPIS PROCEDUR:

1. Kradzież
2.  Alkohol

    III. Papierosy

    IV. Narkotyki

    V. Przemoc i agresja w szkole

    VI. Wagary

    VII. Metody współpracy z Policją

    VIII. Postępowanie w razie wypadku ucznia

    IX. Przemoc domowa wobec dziecka

    X. Znalezienie na terenie szkoły broni, materiałów wybuchowych

         i innych niebezpiecznych substancji lub przedmiotów

    XI. Rodzic/opiekun zgłasza się do szkoły po dziecko w stanie

          wskazującym na spożycie alkoholu/narkotyków

   XII. Korzystanie przez uczniów z telefonów komórkowych i innego

          sprzętu elektronicznego

13. Postępowanie w sytuacjach przemocy w rodzinie:                        stosowanie procedury „Niebieskie Karty".

 

I. Kradzież

Strategia postępowania:

 

1. Poinformować dyrektora szkoły, pedagoga, wychowawcę.
2. Przeprowadzić rozmowę z osobą poszkodowaną, sporządzić notatkę dot. okoliczności zdarzenia
3. Za zgodą dyrektora wezwać policję
4. Przeprowadzić rozmowę z członkami grupy, w której zdarzenie miało miejsce – poinformować o konsekwencjach łamania norm społecznych, prawnych.
5. Sprawdzić zabezpieczenie pomieszczenia, w którym dokonano kradzieży, zlecić usunięcie ewentualnych usterek.

 

 

II. Alkohol

 

Sytuacja I

Przyjście ucznia do szkoły pod wpływem alkoholu lub spożywanie alkoholu na terenie szkoły

 

Strategia postępowania:

 

1. Poinformować dyrektora szkoły, pedagoga, wychowawcę.
2. Odizolować ucznia od rówieśników, umieścić w gabinecie medycznym.
3. Wezwać lekarza w celu stwierdzenia stanu trzeźwości lub odurzenia, ewentualnie udzielenia pomocy medycznej.
4. Przeprowadzić rozmowę z uczniem (jeśli to możliwe).
5. Wezwać rodziców do szkoły. Gdy rodzice nie zgłoszą się – wezwać policję.
6. Sporządzić notatkę ze zdarzenia.
7. Przekazać ucznia rodzicom.
8. Przeprowadzić z uczniem i rodzicami po zdarzeniu; ustalić działania w kierunku pomocy dziecku.
9. Zastosować sankcje wobec ucznia zgodnie ze Statutem szkoły.

 

Sytuacja II

Przyniesienie przez ucznia alkoholu do szkoły

 

Strategia postępowania:

1. Poinformować dyrektora, pedagoga, wychowawcę.
2. Zabezpieczyć alkohol.
3. Wezwać rodziców ucznia.
4. Przeprowadzić rozmowę z uczniem i rodzicami.
5. Sporządzić notatkę ze zdarzenia.
6. Zastosować sankcje wobec ucznia zgodnie ze Statutem szkoły

 

III. Papierosy

Strategia postępowania

1. Poinformować dyrektora szkoły, pedagoga, wychowawcę.
2. Sporządzić notatkę ze zdarzenia.
3. Zastosować sankcje wobec ucznia zgodnie ze Statutem szkoły.
4. Wezwać rodziców ucznia i przeprowadzić rozmowę, poinformować o konsekwencjach i  sankcjach wobec ucznia.

 

IV. Narkotyki

Sytuacja I

Znalezienie narkotyku na terenie szkoły

 

Strategia postępowania:

1. Poinformować dyrektora, pedagoga.
2. Zabezpieczyć miejsce, gdzie znaleziono narkotyk.
3. Za zgodą dyrektora wezwać policję w celu zabezpieczenia środka i sporządzenia protokołu

 

Sytuacja II

Zauważenie narkotyku u ucznia

 

Strategia postępowania:

 

1. Poinformować dyrektora szkoły, pedagoga, wychowawcę.
2. Odizolować ucznia od innych uczniów umieszczając w gabinecie medycznym lub w pokoju pedagoga.
3. Wezwać rodziców ucznia.
4. W porozumieniu z dyrektorem szkoły wezwać policję ( w przypadku, gdy uczeń mimo wezwania, odmawia przekazania nauczycielowi substancji i pokazania zawartości plecaka, wówczas policja przeszukuje odzież i przedmioty należące do ucznia  oraz zabezpiecza znalezioną substancję i zabiera ją do ekspertyzy). Nauczyciel samodzielnie nie dokonuje czynności przeszukania odzieży ani plecaka ucznia – jest to czynność zastrzeżona wyłącznie dla policji.
5. Przeprowadzić rozmowy z uczniem i rodzicami – wskazać możliwości pomocy dziecku, przedstawić konsekwencje zachowania ucznia.
6. Sporządzić notatkę ze zdarzenia.
7. Zastosować sankcje wobec ucznia zgodnie ze Statutem szkoły.
8. Obserwować zachowanie ucznia na terenie szkoły.

 

Sytuacja III

Stwierdzenie  u ucznia objawów odurzenia narkotykami

 

Strategia postępowania:

 

1. Poinformować dyrektora szkoły, pedagoga, wychowawcę.
2. Zapewnić opiekę pielęgniarki w gabinecie medycznym, ewentualnie wezwać pogotowie.
3. Wezwać rodziców ucznia – gdy rodzice nie zgłoszą się, za zgodą dyrektora szkoły wezwać policję.
4. Sporządzić notatkę ze zdarzenia.
5. Przeprowadzić rozmowę z rodzicami, przedstawić możliwości pomocy dziecku                 (podać adresy instytucji, ewentualnie umówić na wizyty za zgodą rodziców)
6. Współpracować z rodzicami w okresie leczenia dziecka.
7. Zastosować sankcje wobec ucznia zgodnie ze Statutem szkoły.

 

Sytuacja IV

Podejrzenie, że uczeń zażywa narkotyki

 

Strategia postępowania:

 

1. Poinformować dyrektora szkoły, pedagoga, wychowawcę.
2. Wezwać rodziców do szkoły – poinformować o sytuacji, zaproponować kontakt                                       ze specjalistyczną placówką (podać adresy, ewentualnie umówić na wizytę).
3. Pozostawać w kontakcie z rodzicami, monitorować przebieg leczenia.
4. Obserwować zachowanie ucznia na terenie szkoły.
5. Zastosować sankcje wobec ucznia w zgodzie ze Statutem szkoły.

 

UWAGA:

Zgodnie z przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – w Polsce karalne jest:

• posiadanie każdej ilości środków odurzających lub substancji psychoaktywnych
• wprowadzanie do obrotu środków odurzających
• udzielanie innej osobie, ułatwianie lub umożliwianie ich użycia oraz nakłanianie                  do ich użycia
• wytwarzanie i przetwarzanie środków odurzających

 

Inne zachowania karalne to: wymuszenie, rozbój, kradzież, świadome niszczenie mienia. Jeśli sprawcą powyższych zachowań jest uczeń, który nie ukończył 13 lat, to zachowania te świadczą                  o jego demoralizacji i o tym fakcie szkoła ma obowiązek poinformować Sąd Rodzinny. Każde                                  z powyższych zachowań jest czynem karalnym w rozumieniu przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, jeśli sprawcą jest uczeń, który ukończył 13 lat a nie ukończył lat 17.

Z przestępstwem mamy do czynienia jeżeli któryś z wymienionych czynów popełni uczeń               po ukończeniu 17 lat. W takiej sytuacji mają zastosowanie przepisy ustawy   z dnia 6 czerwca 1997r. – Kodeks postępowania karnego.

 

 V. Przemoc i agresja w szkole

 

Strategia postępowania:

 

1. Reagować na każdą sytuację związaną z przemocą ( brak reakcji oznacza zgodę                        na stosowanie przemocy).
2. Podczas interwencji należy:

- rozdzielić strony tzn. ofiarę od sprawcy

- wyrazić niezgodę na używanie przemocy i agresji

- wskazać na zachowania, których się w szkole nie akceptuje

3. Przeprowadzić rozmowę z uczniami (najlepiej w pomieszczeniu zapewniającym spokój                   i bez udziału świadków)
4. Rozmowy przeprowadzać systematycznie, dopóki istnieje problem – angażując kolejne osoby: NAUCZYCIEL – PEDAGOG – RODZICE- DYREKTOR.
5. Rozmowy ze sprawcą sfinalizować podpisaniem kontraktu dot. zmiany zachowań nieakceptowanych w szkole.
6. Ustalenia zawarte w kontrakcie podać do wiadomości innych nauczycieli.
7. Poinformować ucznia i jego rodziców o sankcjach jakie będą zastosowane w przypadku dalszego stosowania przemocy

 

VI. Wagary, uchylanie się od obowiązku szkolnego

 

1. Wezwać rodziców do szkoły lub telefonicznie powiadomić o absencji ich dziecka.
2. Przeprowadzić rozmowę wychowawcy z uczniem w celu wyjaśnienia przyczyn nieusprawiedliwionych nieobecności na zajęciach szkolnych.
3. W przypadku utrudnionego kontaktu z rodzicami lub opiekunami złożyć wizytę                   w domu ucznia ( wizyta pedagoga wspólnie z wychowawcą, pracownikiem socjalnym, kuratorem lub dzielnicowym).
4. Zastosować sankcje zgodnie ze Statutem szkoły. 
5. Gdy uczeń nie spełnia obowiązku szkolnego, to znaczy ma nieusprawiedliwioną nieobecność w okresie jednego miesiąca na co najmniej 50% obowiązkowych zajęć edukacyjnych wówczas należy:                                                                                                                              

- poinformować pedagoga szkolnego

- w porozumieniu z dyrektorem szkoły skierować do rodziców lub prawnych opiekunów upomnienie, które zawiera wezwanie do posyłania dziecka do szkoły                oraz informację, że brak spełniania obowiązku szkolnego jest zagrożony skierowaniem sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego

6. Skierować do Prezydenta miasta Radomia wniosek o wszczęcie egzekucji administracyjnej  i nałożenie grzywny  -  w  przypadku niezastosowania się                                                                do wezwania mimo upływu siedmiu dni od daty doręczenia upomnienia (do wniosku dołącza się tytuł wykonawczy i dowód doręczenia upomnienia; w  celu przymuszenia do spełniania obowiązku szkolnego grzywna może być nakładana wielokrotnie                            – do kwoty 5 000zł).
7. Poinformować Sąd Rodzinny i Nieletnich o niespełnianiu obowiązku szkolnego                  przez ucznia.

 

 

VII. Metody współpracy szkoły z Policją

 

W ramach oddziaływań profilaktyczno – wychowawczych, Publiczna Szkoła Podstawowa  nr 29 utrzymuje współpracę z III Komisariatem Policji oraz Komendą Miejską Policji w Radomiu

1. Koordynatorem tej współpracy jest pedagog szkolny, który w razie potrzeby kontaktuje się                ze specjalistą ds. nieletnich lub dzielnicowymi z rejonów, w których mieszkają uczniowie naszej szkoły.
2. W sytuacjach nagłych, z Policją może się skontaktować każdy pracownik szkoły. Numerami telefonów do dzielnicowych i specjalisty ds. nieletnich dysponują wicedyrektorzy i  sekretarz szkoły.
3. W ramach współpracy policji ze szkołą organizowane są:

- spotkania uczniów ze specjalistą ds. nieletnich na temat zagrożeń i odpowiedzialności                       za   popełnione czyny

- spotkania uczniów z przedstawicielami Policji dotyczące zasad bezpiecznego zachowania.

4. Dyrekcja oraz pedagog biorą udział w spotkaniach z przedstawicielami Policji, podejmujących tematykę zagrożeń przestępczością oraz niedostosowaniem społecznym dzieci i młodzieży.
5. Pedagog szkolny i dzielnicowy biorą udział w zebraniach zespołów interdyscyplinarnych.
6. Szkoła informuje Policję o zdarzeniach na terenie szkoły wypełniających znamiona przestępstwa, stanowiących zagrożenie dla życia i zdrowia uczniów oraz przejawach demoralizacji dzieci i młodzieży.
7. Policja udziela pomocy szkole w rozwiązywaniu trudnych, mogących mieć podłoże przestępcze, problemów, które zaistniały na terenie szkoły.

 

 

VIII. Postępowanie w razie wypadku ucznia

 

Uczniowie są ubezpieczeni całodobowo przez cały rok.

1. W razie wypadku ucznia w szkole lub poza szkoła należy o zdarzeniu niezwłocznie poinformować szkolnego inspektora ds. bhp lub dyrekcję szkoły.
2. Można o wypadku poinformować wychowawcę ucznia, który jest zobowiązany odpowiednio przekazać informację.
3. W terminie 2 tygodni od wypadku ( w przypadku dłuższej choroby, jak najszybciej                               po powrocie do szkoły), należy zgłosić się do inspektora ds. bhp w celu spisania protokołu powypadkowego. Może zrobić to uczeń lub jedno z rodziców( opiekunów).
4. Po napisaniu protokołu przez rodziców( opiekunów) i zatwierdzeniu przez dyrekcję, wydana zostanie polisa ubezpieczeniowa.

Informacje dodatkowe:

1. niezwłocznie tzn. najszybciej, jak to jest możliwe, osobiście, przez kogoś z rodziny, kolegę, telefonicznie
2. poinformować dyrekcję szkoły tzn. zostawić w sekretariacie pisemną informację zawierającą: imię, nazwisko i klasę poszkodowanego, datę, godzinę i miejsce zdarzenia, skutki wypadku – krótki opis

 

IX. Przemoc domowa wobec dziecka

 

Strategia postępowania:

1. Wychowawca diagnozuje środowisko rodzinne ucznia.
2. Zgłasza problem psychologowi lub pedagogowi szkolnemu.
3. Pedagog lub psycholog przeprowadza rozmowę z rodzicem dotyczącą zmiany metod postępowania; konsekwencji prawnych i skutków emocjonalnych dla dziecka.
4. W przypadku konieczności specjalistycznej pomocy, szkoła wskazuje rodzinie instytucje prowadzące terapię ( np. Ośrodek Interwencji Kryzysowej, Centrum Pomocy Rodzinie)

 

Jeżeli postępowanie rodziców(opiekunów) wobec dziecka nie zmienia się lub wychowawca upewni się, że jest ono ofiarą przemocy domowej (widoczne obrażenia i rozmowa  z dzieckiem):

 

1. Wychowawca niezwłocznie zgłasza problem dyrekcji, psychologowi lub pedagogowi szkolnemu.
2. Uczeń zostaje odprowadzony do pielęgniarki szkolnej, która udziela pierwszej pomocy medycznej i dokonuje opisu obrażeń dziecka (ewentualnie wskazuje  dalszą pomoc lekarską).
3. Po zapoznaniu się z okolicznościami, dyrektor w porozumieniu z psychologiem                            lub pedagogiem, podejmuje decyzję o kolejnych czynnościach:

- zgłoszenie sprawy na policję, do dzielnicowego lub złożenie zawiadomienia      o popełnieniu przestępstwa do prokuratury

- napisanie wniosku do Sądu Rodzinnego o interwencję w rodzinie i ewentualnie            o zabezpieczenie miejsca pobytu dziecka na czas trwania postępowania sądowego.                   W przypadku podjęcia decyzji o umieszczeniu dziecka w placówce opiekuńczej należy            o tym fakcie poinformować rodziców( opiekunów)

- poinformować MOPS, jeżeli rodzina korzysta z pomocy społecznej

• zaproponowanie rodzicom udziału w programie terapeutycznym np. w Ośrodku Interwencji Kryzysowej

 

 

X. Znalezienie na terenie szkoły broni, materiałów wybuchowych                i innych niebezpiecznych substancji lub przedmiotów

 

Strategia postępowania:

 

1. Zapewnić bezpieczeństwo przebywającym na terenie szkoły osobom
2. Uniemożliwić dostęp do tych przedmiotów.
3. Wezwać policję – tel. 997 lub112.

 

 

XI. Procedura postępowania           w przypadku gdy rodzic/opiekun zgłasza się do szkoły po dziecko w stanie wskazującym na spożycie alkoholu/narkotyków

 

1. W przypadku stwierdzenia, że rodzic(opiekun) jest pod wpływem alkoholu lub innych środków psychoaktywnych, nie można powierzyć mu opieki nad dzieckiem.

 

2. Należy niezwłocznie powiadomić dyrektora szkoły, wychowawcę, pedagoga.

 

3. Nakazać osobie nietrzeźwej opuścić teren szkoły.

 

4. Poinformować drugiego z rodziców o zaistniałej sytuacji i konieczności osobistego zgłoszenia się po dziecko lub zgłoszenia się osoby upoważnionej

 

5. Jeżeli wezwanie drugiego rodzica, opiekuna lub osoby upoważnionej do odbioru dziecka jest niemożliwe, a nietrzeźwy rodzic odmawia opuszczenia szkoły i żąda wydania dziecka, twierdząc, że nie jest pod wpływem alkoholu lub innych środków psychoaktywnych                  lub narusza spokój i bezpieczeństwo, należy wezwać policję.

 

6. Nauczyciel sporządza notatkę o zaistniałym zdarzeniu i podjętych działaniach.

 

7. Gdy sytuacja zgłoszenia się rodzica/opiekuna po dziecko w stanie wskazującym                       na spożycie alkoholu/narkotyków powtórzy się, dyrektor szkoły powiadamia Wydział Rodzinny Sądu Rejonowego

 

XII. Procedura korzystania przez uczniów z telefonów komórkowych          i innego sprzętu elektronicznego

 

1. Uczniowie przynoszą do szkoły telefony komórkowe, odtwarzacze i inny sprzęt elektroniczny na własną odpowiedzialność, za zgodą rodziców.

 

2. Szkoła nie ponosi odpowiedzialności za zniszczenie, zgubienie czy kradzież przynoszonego sprzętu.

 

3. Podczas zajęć edukacyjnych obowiązuje całkowity zakaz używania telefonów komórkowych i innego sprzętu elektronicznego (wyjątek stanowią sytuacje wynikające  z przebiegu procesu dydaktyczno – wychowawczego).

 

4. Możliwe jest korzystanie z telefonu komórkowego poza zajęciami edukacyjnymi (podczas przerw oraz przed i po zajęciach ).

 

5. Niedopuszczalne jest nagrywanie dźwięku i obrazu, fotografowanie, przesyłanie treści             za pomocą telefonu komórkowego i innych urządzeń elektronicznych (dyktafon, odtwarzacze, itp.) bez wiedzy i zgody nauczyciela.

 

6. Naruszenie przez ucznia zasad używania telefonów komórkowych i urządzeń elektronicznych na terenie szkoły skutkuje odebraniem telefonu, wyłączeniem go                     w obecności ucznia i przekazaniem do depozytu u dyrektora lub w sekretariacie. Nauczyciel odbierający telefon przekazuje pisemną informację wychowawcy klasy.

 

7. Po odbiór telefonu zgłaszają się rodzice lub prawni opiekunowie w terminie 7 dni.

 

8. W przypadku, gdy sytuacja powtórzy się, uczeń ma zakaz przynoszenia telefonu                      do szkoły.

 

9. W przypadku kolejnego łamania zasad, uczeń ma obniżoną ocenę z zachowania o jeden stopień.

 

XIII.  Postępowanie w sytuacjach przemocy w rodzinie:                        stosowanie procedury „Niebieskie Karty”

 

„Niebieskie Karty” to procedura interwencji wobec przemocy w rodzinie. Składa się          z odpowiedniej dokumentacji i sposobu postępowania w przypadku stwierdzenia lub podejrzenia występowania przemocy.

 

            Zgodnie z ustawą z dnia 29 lipca 2005roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie „przemoc domowa to jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, osób najbliższych lub innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby  na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia,naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody w ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

 

Przez krzywdzenie dziecka należy rozumieć :

przemoc fizyczną

przemoc psychiczną

wykorzystanie seksualne

zaniedbywanie

 

Nauczyciele są uprawnieni do uruchomienia procedury „Niebieskie Karty” obok przedstawicieli policji, służby zdrowia, pomocy społecznej i Komisji rozwiązywania problemów alkoholowych.

W świetle prawa nauczyciel jako funkcjonariusz publiczny jest ustawowo przewidziany      do pomagania dzieciom  oraz ma  obowiązek prawny podjęcia działań w sytuacji ujawnienia bądź podejrzenia stosowania przemocy wobec dziecka.

 

Realizacja procedury”Niebieskie Karty” w szkole:

Realizatorem procedury w szkole jest pedagog szkolny. W sytuacji nieobecności pedagoga procedurę realizuje inna osoba wskazana przez dyrektora szkoły.

 

1.Wszczęcie procedury następuje przez wypełnienie formularza „ Niebieska Karta – A”

 

2. Wszczynając procedurę, podejmuje się działania interwencyjne w celu zapewnienia bezpieczeństwa osobie, co do której istnieje podejrzenie,że jest dotknięta przemocą w rodzinie( dotyczy sytuacji nagłych, w których występuje zagrożenie życia lub/i zdrowia)

 

3. Druk „Niebieska Karta – A” wypełnia się  w obecności osoby, co do której istnieje

podejrzenie,że doznaje przemocy w rodzinie. Jeśli nie jest to możliwe z uwagi na jej nieobecność, stan zdrowia lub ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia, wypełnienie formularza „Niebieska Karta - A” następuje niezwłocznie po nawiązaniu bezpośredniego kontaktu z tą osobą  po ustaniu przyczyny uniemożliwiającej jego wypełnienie.

 

4.W przypadku podejrzenia stosowania przemocy w rodzinie wobec dziecka, czynności podejmowane i realizowane w ramach procedury przeprowadza się w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego. Jeśli jest podejrzenie, że osobami stosującymi przemoc wobec dziecka są rodzice, opiekunowie prawni lub faktyczni, wówczas działania z udziałem dziecka przeprowadza się w obecności pełnoletniej osoby najbliższej.

 

 

5. Po wypełnieniu formularza „ Niebieska Karta-A” rodzicowi, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu albo osobie, która zgłosiła podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie, przekazuje się formularz „ Niebieska Karta – B”. Formularza „ Niebieska Karta – B”  nie przekazuje się osobie, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc                                        w rodzinie.

 

6.Pedagog szkolny lub inna osoba wyznaczona przez dyrektora szkoły przekazuje wypełniony formularz  „ Niebieska Karta-A”  do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego ( nie później niż w terminie 7 dni od dnia wszczęcia procedury)

wraz z wnioskiem o powołanie grupy roboczej ( w aktach należy pozostawić kopię dokumentu).

Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie,

ul. Limanowskiego 134, 26 – 600 Radom tel. 48 3601094, tel.782 701 701

 

7.Jeżeli w trakcie działań podejmowanych w ramach procedury przypuszcza się,że osoba stosująca przemoc w rodzinie, dopuściła się jej  po raz kolejny, wypełnia się formularz „Niebieska Karta – A”  w zakresie niezbędnym do udokumentowania nowego zdarzenia

i przesyła go do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego.

 

8.W ramach procedury pedagog szkolny lub inna osoba wskazana przez dyrektora:

a) diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie

b) udziela  informacji rodzicowi, opiekunowi prawnemu, faktycznemu lub osobie najbliższej o możliwościach pomocy psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej oraz o formach pomocy dzieciom świadczonych przez instytucje i podmioty w zakresie specjalistycznej pomocy na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie.

 

9.Zakończenie procedury- wymaga wskazania przesłanki do jej zakończenia i sporządzenia protokołu jej zakończenia. Decyzję o zakończeniu procedury podejmują wszyscy członkowie grupy roboczej.